Tıpkı yapmamakta özgür olduğumuz hâlde, kendimizi yapmaktan alıkoyamadığımız alışkanlıklar ya da hayallerimiz doğrultusunda attığımız istikrarsız adımlar gibi.

Hiç kendi bedenimize efendi olmanın hazzını tadabildik mi? Yani, “Ben bunu yapmam, bana yakışmaz.” deyip vazgeçtiğimiz oldu mu? Yoksa şöyle mi: “Bunun yanlış olduğunu biliyorum ama yine de yapıyorum.” Bu doğru birşey örnek gösterilebilecek bir davranış, ama “Ben bunu yapamıyorum.” dediğinde... İşte o zaman, bunu yapabilmek için ezberimizi bozmamız gerekir.

Sokrates’in dediği gibi: “Ben kendimi araştırıyorum.” Kendimizi araştırmamız gerekir. Bilmek yetmez. Onu yapan insanları alkışlamak yetmez. Otokontrolün hazzını, tadabilmek gerekir.

Biz ise otokontrolümüz olmadığı hâlde, bir de kendi bedenimize efendi olduğumuzu düşünüyoruz. Bu, sadece edebiyattan, kelimeden ibaret. Çünkü özgürlük, insanın kendini tanımaya cüret ettiği yerde başlar.